USG u dzieci – kiedy wykonać badanie i jakie schorzenia można wykryć

Badanie USG u dzieci wykonuje się, gdy pojawiają się objawy sugerujące problem zdrowotny lub w ramach wczesnej oceny rozwoju – szczególnie u niemowląt. Najczęściej dotyczy to oceny stawów biodrowych około 6. tygodnia życia, USG przezciemiączkowego u najmłodszych oraz USG jamy brzusznej przy bólach brzucha, wymiotach czy problemach z oddawaniem moczu. USG jest nieinwazyjne, bezbolesne i bezpieczne dla niemowląt i starszych dzieci, a w razie potrzeby może być powtarzane.

Kiedy wykonać USG u niemowląt i starszych dzieci?

U niemowląt pierwsze USG bywa wskazane już w pierwszych tygodniach życia. Standardowo wykonuje się USG stawów biodrowych około 6. tygodnia, co pozwala wcześnie wykryć dysplazję i zapobiec powikłaniom. U dzieci z czynnikami ryzyka, takimi jak wcześniactwo, niska masa urodzeniowa czy nieprawidłowości w badaniu neonatologicznym, lekarz może zlecić dodatkowe badania USG.

W starszym wieku USG zleca się przy objawach klinicznych: nawracających bólach brzucha, zaburzeniach oddawania moczu, powiększeniu obwodu brzucha, niepokojących wymiotach, urazach, bólach stawów lub głowy, a także w monitorowaniu chorób przewlekłych.

USG stawów biodrowych – co daje wczesna ocena?

USG bioder służy do oceny kształtu i ustawienia panewki oraz głowy kości udowej. Głównym wskazaniem jest podejrzenie dysplazji stawów biodrowych, a także występowanie czynników ryzyka (m.in. położenie miednicowe, obciążenie rodzinne). Wczesne wykrycie nieprawidłowości pozwala wdrożyć odpowiednie postępowanie zachowawcze.

Badanie wykonuje się bezboleśnie, dziecko leży na boku, a ocena dotyczy obu stawów. Nawet jeśli nie stwierdza się objawów, wiele zaleceń przewiduje wykonanie USG bioder profilaktycznie w pierwszych tygodniach życia.

USG przezciemiączkowe i USG głowy – dla kogo i po co?

USG przezciemiączkowe umożliwia ocenę mózgu i komór mózgu przez naturalne „okno” w kości czaszki, jakim jest ciemiączko. Wskazania obejmują m.in. wcześniactwo, nieprawidłowości w przebiegu ciąży (np. dystrofia płodu), niepokojące objawy neurologiczne oraz konieczność obserwacji po urazach okołoporodowych.

USG głowy u starszych niemowląt i dzieci bywa rozważane przy bólach głowy z objawami neurologicznymi, szybko powiększającej się głowie, podejrzeniu wodogłowia czy zmianach pourazowych – zawsze według indywidualnej decyzji lekarza.

USG jamy brzusznej u dzieci – najczęstsze wskazania

Najbardziej typowe powody skierowania na USG jamy brzusznej to: silne, nawracające bóle brzucha, wymioty, krwawienie z przewodu pokarmowego, wyczuwalny guz, problemy z oddawaniem moczu, nawracające infekcje układu moczowego, gorączka o niejasnym pochodzeniu oraz zaburzenia wzrostu.

Badanie pomaga ocenić wątrobę, drogi żółciowe, trzustkę, śledzionę, nerki, pęcherz moczowy i jelita. Ma znaczenie zarówno w pilnej diagnostyce, jak i w kontroli znanych już problemów zdrowotnych.

Jakie schorzenia można wykryć w USG u dzieci?

Zakres rozpoznawanych nieprawidłowości jest szeroki i zależy od badanego obszaru. Najczęściej USG pozwala wykryć:

• w obrębie bioder: dysplazję stawów biodrowych, opóźnione kostnienie, nieprawidłowe ustawienie elementów stawu;
• w głowie: nieprawidłowości komór mózgu, cechy krwawienia śródczaszkowego u wcześniaków, wodogłowie;
• w jamie brzusznej: zapalenie wyrostka robaczkowego, kamica nerkowa, wodonercze, guzy i torbiele, wady wrodzone nerek i dróg moczowych, nieprawidłowości położenia lub struktury narządów;
• w mosznie i pachwinie: wodniak jądra, skręt jądra (w diagnostyce różnicowej), przepuklinę pachwinową;
• w tkankach miękkich: krwiaki, ropnie, zmiany pourazowe, ciała obce.

USG w chorobach przewlekłych i obserwacji rozwoju

USG pełni ważną rolę w monitorowaniu chorób przewlekłych, zwłaszcza nerek, wątroby i przewodu pokarmowego. Pozwala ocenić progresję lub stabilizację zmian, co ułatwia dostosowanie dalszego postępowania klinicznego. W pediatrii wykorzystuje się je także do kontroli efektów leczenia zachowawczego wad układu moczowego i oceny powikłań częstych infekcji.

Bezpieczeństwo badania USG u dzieci

USG nie wykorzystuje promieniowania jonizującego. Jest nieinwazyjne, bezbolesne i bezpieczne dla niemowląt i dzieci. Można je powtarzać tyle razy, ile wymaga sytuacja kliniczna. Krótki czas trwania badania i możliwość wykonania przy rodzicu sprzyjają komfortowi dziecka.

Jak przygotować dziecko do USG?

W większości przypadków nie są potrzebne specjalne przygotowania. Warto zabrać poprzednie wyniki badań obrazowych i laboratoryjnych. Jeśli planowane jest USG jamy brzusznej, lekarz może zalecić, by dziecko było na czczo (zwykle kilka godzin, zależnie od wieku) oraz by młodsze dzieci miały umiarkowanie wypełniony pęcherz do oceny układu moczowego. Zawsze należy stosować się do indywidualnych wskazówek przekazanych w skierowaniu.

Najczęstsze pytania rodziców – krótkie odpowiedzi

• Czy USG szkodzi? – Nie, badanie jest uznawane za bezpieczne i można je powtarzać.
• Kiedy pierwsze USG u niemowlęcia? – Zwykle około 6. tygodnia życia w ramach oceny bioder; inne badania zależą od wskazań.
• Co powinno zaniepokoić? – Silne, nawracające bóle brzucha, wymioty z towarzyszącą gorączką, problemy z oddawaniem moczu, wyczuwalny guz, nieprawidłowości neurologiczne, asymetria ustawienia nóżek lub ograniczenie odwodzenia biodra.
• Czy każde dziecko musi mieć USG? – Badanie wykonuje się z konkretnych wskazań medycznych lub w ramach standardów w określonym wieku (np. biodra u niemowląt).

Gdzie szukać informacji i jak umówić badanie?

O zasadności USG decyduje lekarz po zebraniu wywiadu i badaniu fizykalnym. W przypadku pytań dotyczących badań USG w regionie Beskidów można sprawdzić aktualne informacje dotyczące USG dzieci w Bielsku-Białej. Link ma charakter informacyjny.

Najważniejsze wnioski dla rodzica

USG u dzieci to podstawowe narzędzie diagnostyczne, które pomaga wcześnie wykryć wady wrodzone i schorzenia układu ruchu, ośrodkowego układu nerwowego oraz jamy brzusznej. Wykonuje się je już u niemowląt, szczególnie w ocenie bioder i – u wybranych dzieci – w badaniu przezciemiączkowym. Badanie jest bezpieczne, dobrze tolerowane i może być powtarzane w monitorowaniu chorób przewlekłych. Zawsze warto skonsultować wskazania i przygotowanie do USG z lekarzem prowadzącym dziecko.